Bitwa o Nowogród
8-10 września 1939, Kampania Wrześniowa, obrona linii Narwi
Nowogród, z racji swojej lokalizacji nad Narwią, pełnił strategiczną rolę obronną. Bliskie sąsiedztwo Prus Wschodnich i napięta sytuacja sprzed września 1939 r., zobowiązywała do podjęcia zdecydowanych kroków. Od marca 1939 r. rozpoczęto więc budowę umocnień - systemu bunkrów broniących przeprawy przez naturalną przeszkodę, jaką stanowiła wartka rzeka (na linii Nowogród - Szablak). Całkowity odcinek obronny przeprawy rozciągał się na długości 65 km.
Niestety 8 września, kiedy nastąpił pierwszy atak na pozycje polskiej obrony, umocnienia nie były jeszcze skończone. Linii Narwi broniła Samodzielna Grupa Operacyjna "Narew", powołana do życia 23. marca 1939 r. przez Edwarda Rydz-Śmigłego.
Nowogród zaatakowany został przez 21 Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. Falkenhorsta. Przeciwko nim stanął 33 pułk piechoty, który skutecznie odparł nieprzyjacielski atak.
Na kolejny krok Niemców polska obrona nie czekała długo. Kolejny atak nastąpił już następnego dnia, 9 września. W wyniku krwawych i zaciętych walk, wspartych ze strony Niemców ogniem artyleryjskim, miasto zostało opanowane przez najeźdźcę.
Siła woli obrońców była ogromna. Jeszcze tego samego dnia polska piechota przeprowadziła kontratak, w wyniku którego udało się odbić część miasta.
10 września do Nowogrodu zbliżył się 42 pułk piechoty, dowodzony przez podpułkownika Wacława Malinowskiego. Podstawowym zadaniem polskiej piechoty stało się całkowite wyparcie wroga poza obręb miasta.
Wojska niemieckie ruszyły jednak z całą dywizją i przełamały polską obronę w okolicy wsi Szablak.
Całkowite odbicie Nowogrodu z rąk niemieckich zakończyło się fiaskiem. Zdobyte zostały bunkry obronne, a żaden z ich dowódców nie uszedł z życiem.
Rekonstrukcja zdobywania schronu przy moście przez siły niemieckie
Według szacunków 3 batalion 33 pułku piechoty, odpierający atak niemieckich wojsk, poniósł blisko 60% straty w ludziach.
Od kilku lat fascynaci historii z Podlasia i północnego Mazowsza przedstawiają przy moście w Nowogrodzie rekonstrukcje wydarzeń tamtych dni.
Ocalały z okresu II wojny schron stanowi kulminacyjny punkt rekonstrukcyjnych walk.
Warto w sierpniowy weekend przyjechać do Nowogrodu, by na własne oczy zobaczyć namiastkę polskiej historii.
